Dinh dưỡng hợp lý – Chìa khóa bảo vệ sức khỏe người cao tuổi

Khi bước vào giai đoạn tuổi già, cơ thể người cao tuổi trải qua nhiều thay đổi về sinh lý và chuyển hóa, trong đó dinh dưỡng đóng vai trò then chốt giúp duy trì sức khỏe, phòng ngừa bệnh tật và kéo dài tuổi thọ. Một chế độ ăn uống hợp lý không chỉ cung cấp đủ năng lượng mà còn hỗ trợ người cao tuổi có tinh thần minh mẫn và cuộc sống lạc quan hơn mỗi ngày.

Ảnh

Những thay đổi về cơ thể ảnh hưởng đến dinh dưỡng
Ở người cao tuổi, hệ tiêu hóa bị lão hóa rõ rệt: từ khoang miệng (giảm tiết nước bọt, mất răng) cho tới ruột và các tuyến tiêu hóa (giảm tiết men tiêu hóa). Những thay đổi này gây khó khăn trong việc nhai nuốt, tiêu hóa và hấp thu dưỡng chất, dẫn đến tình trạng chán ăn, táo bón hoặc thiếu hụt vitamin, khoáng chất quan trọng như sắt, kẽm, canxi, vitamin B12...

Bên cạnh đó, quá trình lão hóa cũng làm giảm khối lượng cơ, nước và xương, đồng thời tăng tích lũy mỡ trong cơ thể – đây là nguyên nhân góp phần gây ra các bệnh mạn tính như béo phì, tiểu đường, tăng huyết áp, loãng xương... Theo nghiên cứu tại Việt Nam, tỷ lệ thiếu cơ ở người trên 50 tuổi là khoảng 10%, còn tỷ lệ loãng xương ở phụ nữ từ 70–99 tuổi lên tới 43,6%.

Nhu cầu dinh dưỡng của người cao tuổi
Theo khuyến nghị dinh dưỡng cho người Việt Nam, nhu cầu năng lượng của người trên 60 tuổi giảm khoảng 20–30% so với người trẻ, tương đương khoảng 1700–1900 kcal/ngày. Tuy nhiên, người cao tuổi vẫn cần đảm bảo khẩu phần ăn cân đối giữa chất đạm – béo – đường – vitamin – khoáng chất và chất xơ, cụ thể:

Tinh bột: Nên dùng mức vừa phải, ưu tiên gạo lứt, khoai, sắn... giúp bổ sung chất xơ ngừa táo bón.
Đạm: Khoảng 60–70g/ngày, trong đó 30% từ đạm động vật (ưu tiên cá, tôm, cua) và 70% từ đạm thực vật (đậu phụ, lạc, đỗ xanh...).
Chất béo: Kết hợp cả mỡ động vật và dầu thực vật. Tỷ lệ chất béo từ thực vật nên chiếm 35% tổng lượng chất béo trong ngày.
Muối: Giảm tối đa, không nên ăn quá 150g/tháng/người; tránh dưa muối, thức ăn chế biến sẵn.
Chất xơ: Cần tiêu thụ khoảng 25g/ngày từ rau xanh và trái cây (nên ăn 300g rau + 100g quả/ngày).
Nước: Uống đủ 1,5–2 lít/ngày, ngay cả khi chưa thấy khát. Các loại trà thảo mộc như chè sen, trà xanh cũng rất tốt.

Một số lưu ý quan trọng
Chia nhỏ bữa ăn: Ăn 4–5 bữa/ngày thay vì 3 bữa lớn để giúp tiêu hóa dễ hơn.
Chế biến hợp lý: Ưu tiên món hấp, luộc nhừ; hạn chế rán, nướng.
Nhai kỹ, ăn chậm, tạo không khí bữa ăn vui vẻ để kích thích ngon miệng.
Thực phẩm theo bệnh lý: Ví dụ, bệnh nhân tăng huyết áp nên ăn cần tây, dưa leo, cà chua… Người đái tháo đường nên chọn rau ngót, atisô, khổ qua...
Hoạt động thể chất và tinh thần: Cần duy trì thói quen vận động nhẹ nhàng, ngủ đúng giờ, giữ tinh thần lạc quan.

Kết luận
Người cao tuổi cần được chăm sóc toàn diện, trong đó dinh dưỡng đóng vai trò nền tảng. Một chế độ ăn lành mạnh, đa dạng, hợp lý không chỉ giúp phòng ngừa bệnh tật mà còn nâng cao chất lượng sống, giúp người cao tuổi sống vui, sống khỏe mỗi ngày.

Nguồn: Khoa Lão học